تأویل در مقالات شمس تبریزی

تأویل ‌و معنا و قلمروهای مرتبط با آن در مقالات شمس‌ تبریزی از جمله موضوع‌هایی است که با همة اهمیّت و کارکردی که در حیطة پژوهش‌های عرفانی ‌و به‌ویژه مولوی‌شناسی ‌و نیز شناخت احوال ‎‌و افعال شمس تبریزی دارد، هنوز چنان‌که باید مورد تدفیق ‌و تحقیق قرار نگرفته ‌است. شمس از آنجا که ذاتاً شخص‌و شخصیّتی درون‌بین و رمزگرا دارد، به مسألة تأویل توجّه بسیار نشان داده است‌ و تقریباً در سراسر مقالات، تأویل را در تمام ساحت‌ها پیشِ چشم داشته است ‌و از آن در جهت بسط‌ و تحکیم افکار خویش سود برده است. این قلمرو تأویلی گرچه از ریزترین نکته‌های لغوی ‌و اشیاء ملموس ‌و مادّی تا مهم‌ترین مباحث معرفتی و مسایل کلامی و اجتماعی را در بر می‌گیرد، امّا هدف اصلی‌ و اَولی در این مقاله ـ با نگاهی به شیوه‌های رویکرد هرمنوتیک معاصر ـ طبقه‌بندی ‌و تحلیل نگره‌های تأویلی شمس‌تبریزی در باب آیات ‌و روایات‌ است و بازکرد نوع نگاه ویژه‌ای که او غالباً برخلاف جمهورعرفا و مفسّران از این دو مقوله به عمل می‌آورد و بعضاً نکته‎هایی بسیار بدیع‌ و ممتاز و دیگرگون ـ وعمدتاً انسان‌گرایانه و مردم‌محور ـ از بطن آنها استخراج می‌نماید که در جای خود نیازمند نگاهی جدّی ‌و جدید و تبیین ژرف و همه‌جانبه است.